Last updated: Nov 4, 2018



The Latin Empire of Constantinople



Bibliography.

1. Borgnet, Jules; Bormans, Stanislas; Brouwers, D.D. Cartulaire de la commune de Namur (Namur : 1871-1924).
2. Prevenier, Walter. De oorkonden der graven van Vlaanderen. 1191-aanvang 1206 (Brussel : Paleis der Academiën, 1964-1971) [Recueil des actes des princes belges, 5].
3. Buchon, Jean Alexandre C. Histoire de l'empire de Constantinople sous les empereurs français jusqu'à la conquête des Turcs (Paris : Verdière, 1826; Nouvelle édition).
4. Mélanges historiques : choix de documents (Paris : Impr. nationale, 1873-).
5. Arbois de Jubainville H. d'. Voyage paléogr. dans le département de l'Aube, Troyes et Paris (1855).
6. Quantin, Maximilien. Recueil des pieces pour faire suite au cartulaire general de l'Yonne, XlIIe siecle (Paris : Durand et Pedone-Lauriel; Auxerre : 1873).
7. Buchon, Jean Alexandre C. Recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronnies (Paris : Jules Renouard et Cie, 1843-1845; 2 vols).
8. Minieri Riccio, Camillo. Saggio di codice diplomatico, formato sulle antiche scritture dell'Archivio di Stato di Napoli (Naples : 1878-1883).
9. Tafel, Gottlieb Lukas Friedrich; Thomas, Georg Martin. Urkunden zur alteren Handels- und Staatsgeschichte der Republik Venedig mit besonderer Beziehung auf Byzanz und die Levante (Wien : 1856–1857; reprint. Amsterdam : 1967) [Fontes rerum austriacarum, Abt. II, XII-XIV].
10. Annales de la Societe d'Emulation pour I'etude de l'histoire et des antiquites de la Flandre/ Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis (Bruges).
11. Memorias de la Real Academia de Buenas Letras de Barcelona (Barcelona).
12. Rubio i Lluch, Antoni. Diplomatari de l'Orient Català, 1301-1409 (Barcelona : 1947).
13. Bibliothèque de l’École des chartes (1839-).
14. Muciaccia, Francesco. Il libro rosso della città di Monopoli (Bari : 1906) [Documenti e monografie per la storia di Terra di Bari, volume IV].
15. Ricordi e documenti del Vespro siciliana, publicati a cura della Società siciliana per la storia patria nella ricorrenza del sesto centenario (Palermo : Pei tipi del giornale "Lo statuto", 1882) [Società siciliana per la storia patria].
16. Codice diplomatico barese (Bari : La Commissione, 1897-).
17. Annales de la Société archéologique de Namur (Namur : 1849).
18. Rubió y Lluch, Antoni. Diplomatari de l'Orient català. 1301-1409. Colleccio? de documents per a la histo?ria de l'expedicio? catalana a Orient i dels ducats d'Atenes i Neopa?tria (Barcelona : Institut d'Estudis Catalans, 1947).
19. Plancher, Urbain; Merle, Zacharie; Salazard, Alexis; Humblot, Antoine; Maisonneuve, Louis; Aveline, Pierre-Alexandre. Histoire générale et particulière de Bourgogne (Dijon : Antoine de Fay, 1739-1781; 4 vols).
20. Archivio Veneto. Pubblicazione periodica (Venezia : Marco Visentini, 1871-).
21. Sathas, Constantin N. Documents inédits relatifs à l'histoire de la Grèce au Moyen-âge (Athens; Paris; London; Leipzig; Wien : 1880-).
22. Buchon, Jean Alexandre. Nouvelles recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies (Paris : Jules Renouard et Cie, 1845).
23. Müller, Giuseppe. Documenti sulle relazioni delle città Toscane coll'Oriente Cristiano e coi Turchi fino all'anno MDXXXI (Cambridge : University Press, 2014) [Cambridge Library Collection - European History].


Geographical names.

Achaea -> Achaia (in Peloponnesus, Greece).
Anjou -> Andegavia (France).
Gravina (in Puglia, Italy).
Maine -> Cenomania (France).






Constantinople

--- 1204-1205 ( Baldwin I )

Emperor [of Constantinople] & Ruler of the Romans;
Count of Flanders, Hainaut;

@ Samples:

(1204) [2: deel II; p.583-584; Doc.# 273]
< Baldwin I (+1205), Count of Flandres 1194, of Hainaut 1195; Emperor of Constantinople 1204 >
Baldu[inus], Dei gratia fidelissimus imperator in Christo Constantinopol[itanus], a Deo coronatus, Roman[orum] moderator et semper augustus,
Flandr[ie] et Hayn[onie] comes

(June 1204) [2: deel II; p.604-605; Doc.# 275]
B[alduinus], Dei gratia fidelissimus in Christo imperator, a Deo coronatus, Romanorum moderator et semper augustus,
Flandr[ie] et Hain[onie] comes

(Feb 1205, n.s.) [2: deel II; p.615-616; Doc.# 281]
Balduinus, eadem [Dei] gracia fidelissimus in Christo imperator, a Deo coronatus, Romanorum moderator et semper augustus,
Flandrie et Hainoie comes

(Mar 1205, n.s.) [2: deel II; p.623-624; Doc.# 285]
B[alduinus], Dei gratia fidelissimus in Christo imperator, a Deo coronatus, Rom[anorum] moderator et semper augustus,
Flandr[ie] et Hanon[ie] comes






--- 1205-1261

Emperor [of Constantinople] & Ruler of the Romania;

@ Samples:

(July 1207) [10: série 2e; Tome XIII (1864-1865); p.3]
< Henry of Hainaut (+1216), Emperor of Constantinople 1206 >
Henricus, Dei gratiâ fidelissimus in Christo Imperator à Deo coronatus, Romanorum moderator et semper Augustus

(Apr 1217) [9: Theil II; p.193-194; Doc.# CCIL]
< Peter of Courtenay (+1219), Count of Nevers [1184-1199]; of Auxerre & Tonnerre 1199; Emperor of Constantinople 1217; ~ (2) 1193 Yolande of Flanders (+1219) >
Nos Petrus Dei gratia fidelissimus in Christo Constantinopolitanus imperator a Deo coronatus, Romanie moderator, et semper augustus et
nos Yolens, eius vxor, eadem gratia Imperatrix

(Mar 1221) [9: Theil II; p.227; Doc.# CCLX]
< Robert of Courtenay (+1228), Emperor of Constantinople 1219 >
nos Robertus Dei gratia fidelissimus in Christo imperator a Deo coronatus, Romanie moderator, et semper augustus

(Feb 1241) [3: tome 1; p.428; Doc.# VIII]
< Baldwin II of Courtenay (+1273), Emperor of Constantinople; Count of Namur [1237-1256] >
Nos Balduinus Dei gratiâ fidelissimus in Christo imperator à Deo coronatus, Romaniæ moderator, et semper Augustus

(June 1247) [17: tome II (1851); p.197; Doc.# X]
Balduinus Dei gratie fidelissimus in Christo imperator a Deo coronatus, Romanie moderator et semper augustus

@ Samples [Auxiliary]:

(May 1231) [9: Theil II; p.290-291; Doc.# CCLXXIX]
< John of Brienne (+1237), King of Jerusalem [1210-1225]; Co-Emperor of Constantinople 1229; ~ 1210 Mary of Montferrat (+1212), Queen of Jerusalem 1205 >
Nos Johannes, Rex Jerosolimitanus,
in Imperatorem Constantinopolitanum electi

(Mar 1238, n.s.) [1: vol.1; p.33; Doc.# 13]
< Baldwin II of Courtenay (+1273), Emperor of Constantinople; Count of Namur [1237-1256]; ~ 1229/1234 Mary of Brienne (+after May 1275) >
Baldoinus, heres imperii Romani et
comes Namucensis

(June 1239) [3: tome 1; p.427; Doc.# VII]
Baldoinus, hæres imperii Romanæ,
comes Namucensis









Athens

@ Samples:

(Feb 1260, n.s.) [3: tome 1; p.436; Doc.# XVII] [7: tome II; p.386]
< Guy I of La Roche (+1263), Lord of Athens 1225/34 >
Nos Guis de la Roiche, Sire d'Athines

(May 1303) [4: tome 3; p.26]
< Guy II of La Roche (+1308), Duke of Athens 1287 >
Guido de Rocha, dux Athenarum

(Mar 1311) [5: p. 332] < Testament >
< Walter of Brienne (+1311), Duke of Athens 1308; Count of Brienne (Walter V) 1296, of Lecce >
nous Gautiers, dux d'Atheinnes,
cuens de Brienne et de Liche

(Sep 1380) [11: tomo IV (1887); p.476; Doc.# XXXIX]
< Peter IV (+1387), King of Aragon 1336; Duke of Athens >
nos Petrus Dei gracia Rex Aragonum Valencie Maiorice Sardinie et Corsice
Comesque Barchinone
Dux Athenarum et Neopatrie
Comes etiam Rossillionis et Ceritanie

(Apr 1383) [12: p.592; Doc.# DXLIII]
Nos Petrus Dei gratia rex Aragonum, Valentie, Maiorice, Sardinie et Corsice,
comesque Barchinone,
dux Attenarum et Neopatrie ac etiam
comes Rossilionis et Ceritanie

@ Samples [Governors]:

(Jule 1318) [18: p.114; Doc.# XCV]
< Alphonse-Frederick (+1338), the eldest illegitimate son of King Frederick II of Sicily; Governor of the Duchy of Athens in 1317-1330 >
Alfonsus Frederici excellentissimi domini Frederici Dei gratia serenissimi regis Sicilie filius et
felici Francorum exercitui existente in ducatu Athenarum et in allis partibus imperii Romanie presidens

@ Samples [Auxiliary]:

(Aug 1354) [7: tome II; p.387]
< Nicholas Acciaioli (+1365), Count of Melfi; Lord of Corinth >
Nicolaus de Azarolis, comes Melfie,
magnus regni Sicilie senescallus, ac
regii et reginalis hospicii magister

(Jan 1365) [7: tome II; p.416] [22: tome II; p.198-199; Doc.# XXXI]
Nicholaus de Aczarolis, Melfie et palalinus comes,
magnus senescallus regni Sicilie,
reginalis ospitii magister et
nobilis civitatis Corinthi dominus

(Sep 1394) [7: tome II; p.435] [22: tome II; p.254; Doc.# XLVIII]
< Rainer / Nerio I Acciaioli (+1394), Duke of Athens >
Nui, Neri Acciaioli, signor di Corinto et del ducato di Athene









Achaea

--- 1210-1278

Prince of Achaea;

@ Samples:

(1210) [7: tome II; p.376]
< Geoffrey I of Villehardouin (+ca.1229), Prince of Achaea 1209/1210 >
ego Goffridus de Villa-Harduini, princeps Achaie,
totiusque Romanie senescallus et
ego Elisabeth, uxor ejusdem principis

(Mar 1220, n. s.) [7: tome II; p.377]
Nos, Goffridus de Villa-Harduinii, princeps Achaie et
senescallus Romanie

(Feb 1249, n.s.) [7: tome II; p.378]
< William II of Villehardouin (+1278), Prince of Achaea 1245 >
Guillaume de Ville-Hardoin, prince d'Achaye et
seneschal de Romanie

(May 1262) [9: Theil III; p.51; Doc.# CCCXLIX]
Nos Guilielmus Princeps Achaie

@ Samples [Auxiliary]:

(Sep 1209) [7: tome II; p.375]
Ego Gaufridus de Villa-Harduini, Romanie senescallus






--- 1278-1285 ( Charles I of Anjou )

King of Jerusalem, Sicily, the Duchy of Apulia, the Principality of Capua;
Prince of Achaea;
Count of Anjou, Provence, Forcalquier, Tonnerre;

@ Added:

- [1278] Jerusalem, Sicily, the Duchy of Apulia, the Principality of Capua, Anjou, Provence, Forcalquier
According to the agreement made in 1267, King Charles I inherited the Principality of Achaea after the death of Prince William of Villehardouin who left no sons (1278).

- Tonnerre
Margaret I of Burgundy, the second wife of King Charles I, received the County of Tonnerre as a part of the inheritance of her mother Mathilde/Mahaut of Dampierre, Countess of Nevers.

@ Samples:

(Dec 1282) [15: volume II; p.P-Q; Doc.# VIII]
< Charles I (+1285), Count of Anjou; King of Sicily [1266-1282], of Naples 1266; Prince of Achaea 1278; ~(1) 1246 Beatrice (+1267), Countess of Provence; ~(2) 1268, Margaret (+1308), Countess of Tonnerre >
Karolus Dei gratia Rex Ierusalem Sicilie Ducatus Apulie et Principatus Capue
Alme urbis Senator
Princeps Achaye
Andegavie Provincie Forchalquerii et Tornodori Comes






--- 1285-1289 ( Charles II of Anjou )

King of Jerusalem, Sicily, the Duchy of Apulia, the Principality of Capua;
Prince of Achaea;
Count of Anjou, Provence, Forcalquier;

@ Removed:

- [1285] Tonnerre
The union of Achaea and Tonnerre ended with the death of King Charles I of Sicily / Naples (1285).

@ Samples:

(Sep 1289) [16: vol.9; part 1; p.164]
< Charles II (+1309), King of Naples 1285; Prince of Achaea [1285-1289] >
Karolus secundus Dei gratia rex Ierusalem Sicilie ducatus Apulie et principatus Capue et
princeps Achaye,
Andegavie, Provincie & Forcalcherii comes






--- 1289-1306

Prince of Achaea;

@ Removed:

- [1289] Jerusalem, Sicily, the Duchy of Apulia, the Principality of Capua, Anjou, Provence, Forcalquier
King Charles II of Naples ceded the Principality of Achaea to Isabella of Villehardouin, daughter of former Prince William (1289).

@ Samples:

(Jan 1295) [8: Supplemento; parte I; p.87; Doc.# LXXXI]
< Isabella of Villehardouin (+1312), Princess of Achaea [1289-1306]; ~ (1) 1271 Philip (+1277), son of King Charles I of Sicily; ~ (2) 1289 Florent of Hainaut (+1298); ~ (3) 1301 Philip of Savoy (+1334), Lord of Piedmont >
Florencio de anonya Principi Achaye
Regni Sicilie comestabulo

(Feb 1302, n.s.) [7: tome II; p.379]
Nous, Isabeaus, princesse d'Achaïe

(Dec 1303) [7: tome II; p.381]
Nous, Philippes de Savoie, princes d'Achaye, et
Isabiaux, princesse de celle meisme princée

(Apr 1304) [3: tome 1; p.341-342; Doc.# XX]
nous Philippes de Savoie princes d'Achaie,
Isabiau princesse de celle mesme princée






--- 1306-1318 ( Matilda of Hainaut & Louis of Burgundy )

Prince of Achaea;

@ Samples:

(1315) [19: tome II (1741); p.CLVII; Doc.# CCXX]
< Louis (+1316), son of Duke Robert II of Burgundy; ~ 1313 Matilda of Hainaut (+1331), Princess of Achaea; with his brother, Duke Odo IV of Burgundy >
Nous Eudes Duc de Bourgoigne &
Loys de Bourgoigne Prince de la Moree,
freres

(1315) [19: tome II (1741); p.CLIX; Doc.# CCXXI]
je Louis de Burgoinne Princes de la Morée






--- 1318-1332 ( John of Anjou )

Prince of Achaea;
Count of Gravina;
Lord of Monte Sant' Angelo;

@ Samples:

(Mar 1318) [18: p.108; Doc.# LXXXIX]
< John of Anjou (+1336), Count of Gravina 1315; Prince of Achaea [1318-1332]; Duke of Durazzo 1332; son of King Charles II of Naples; ~ Mar 1318 / div. 1321 Matilda of Hainaut (+1336), Princess of Achaea; ~ (2) 1321 Agnes of Périgord >
Johannes clare memorie illustris Jerusalem et Sicilie regis filius,
princeps Achaye,
comes Gravine et
honoris montis Sancti Angeli dominus






--- 1332-1346

Despot of Romania;
Prince of Achaea, Taranto;

@ Samples:

(June 1336) [22: tome II; p.51; Doc.# IV]
< Robert of Anjou (+1364), Prince of Taranto & Achaea 1332; with his mother Catherine of Valois, titular Empress of Constantinople >
Catherina Dei gracia imperatrix Constantinopolitana et
principissa Tarenti ac
Robertus eadem gracia Romanie despotus,
Achaye et Tarenti princeps

(July 1338) [22: tome II; p.104; Doc.# XI]
Catherina Dei gracia imperatrix Constantinopolitana et
principissa Tarenti ac
Robertus eadem gracia Romanie despotus,
Achaye et Tarenti princeps

(Feb 1346) [23: p.116; Doc.# LXXX]
Robertus, Dei gratia Romanie despotus,
Achaye et Tarenti princeps






--- 1346-1373

Emperor of Constantinople;
Despot of Romania;
Prince of Achaea, Taranto;

@ Added:

- [1346] Constantinople
Prince Robert inherited the claims to Constantinople after the death of his mother Catherine of Valois (1346).

@ Samples:

(Sep 1353) [20: anno VIII (1878); p.306; Doc.# I]
< Robert (+1364), Prince of Taranto & Achaea 1332 >
Robertus Dei gratia Constantinopolitanus Imperator,
Romaniae Dispotus,
Achayae et Tarenti princeps
+
Imperij nostri anno septimo, Principatus vero anno XXII

(Jan 1358) [20: anno VIII (1878); p.310; Doc.# IV]
Robertus Dei gratia Imperator Constantinopolitanus,
Romaniae Dispotus,
Achaye et Tarenti Princeps
+
Imperi nostri anno duodecimo, Principatus vero anno vigesimo septimo

(Sep 1363) [20: anno VIII (1878); p.312; Doc.# VI]
Robertus Dei gratia Imperator Constantinopolitanus,
Romaniae Dispotus,
Achayae et Tarenti Princeps

(Apr 1365) [21: série I; tome I (1880) ; p.47]
< Philip of Anjou (+1374), Prince of Achaea [1364-1373], of Taranto >
Philippus Dei gratia Imperator Constantinopolis,
Romanie Despotus,
Achaie, Tarenti princeps
+
Imperii et Principatus anno primo

(Feb 1371) [22: tome II; p.208; Doc.# XXXV]
Philippus Dei gracia imperator Constantinopolitanus,
Romanie despotus,
Achaye et Tarenti princeps






--- 1373-1381 ( to the Kingdom of Naples )

@ Samples:

(Jan 1375) [22: tome II; p.210; Doc.# XXXVI] < for Achaeae >
< Joan I (+1382), Queen of Naples [1343-1381];
Johanna Dei gracia regina Jerusalem et Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue,
Provincie, Forcalquerii ac Pedemontis comitissa

(June 1376) [21: série I; tome I (1880) ; p.47] < for Achaea >
Johanna dei gratia regina Jerusalem et Sicilie, ducatus Apulie et Principatus Capue,
Provincie et Forcalquerii, Pedimontis Comitissa






--- 1381-1383

Emperor of Constantinople;
Despot of Romania;
Prince of Achaea, Taranto;

@ Samples:

(July 1383) [13: tome XLV (1884); p.192]
< Jacob of Baux / Balzo (+1383), Prince of Taranto, of Achaea 1381 >
Jacobus, Dei gratia imperator Constantinopolitanus,
Romanie despotus,
Achaye et Tarenti princeps






--- 1383-1385 ( to the Kingdom of Naples )






--- 1385-1432









The Archipelago / Naxos

@ Samples:

(1523, n.s.) [7: tome II; p.463]
< John IV Crispo (IV (+1564), Duke of the Archipelago 1517 >
Nos, Johannes Crispus, Dei gratia dux AEgeo-Pelagi

(Dec 1537) [7: tome II; p.464]
Joannes Crispus, Ægei maris et Naxi dux,
bizantini imperatoris tributarius









Negroponte

@ Samples:

(Jan 1256) [9: Theil III; p.12; Doc.# CCCXXXIII]
< William I of Verona (+ca.1263), Lord of Negroponte 1217 >
Nos Guillielmus de Verona dominus tercie partis insule Nigropontis

(Jan 1256) [9: Theil III; p.1; Doc.# CCCXXXI]
< Narzotto of Carceri, Lord of Negroponte >
Nos Narzotus de Carceribus Verone,tertie partis insule Nigropontis dominus









Kefalonia / Cephalonia

@ Samples:

(Apr 1304, n.s.) [7: tome II; p.482] [3: tome 2; p.341; Doc.# XX]
< John I Orsini (+1317), Count Palatin of Kefalonia & Zakynthos 1304 >
Nous, Jehan, comte palatins,
sire de Chephalonie et de Jachint

(Nov 1394) [22: tome II; p.262; Doc.# L] [7: tome II; p.482]
< Charles I Tocco (+1429), Duke of Leukas & Count Palatin of Kefalonia 1376 >
Nuy, Karolo, duca de la Lucata et contato di Cephalonia palatino, etc.

@ Samples [Auxiliary]:

(1490 < ? >) [7: tome II; p.491]
< Leonhard Tocco (+ & Charles Tocco, grandsons of Leonhard (+ca.1499), Despot of Epirus, Duke of Leukas &Count Palatin of Kefalonia 1448 >
D. Leonardo e D. Carlo de Tocco conte di Montaperto,
nepoti e heredi di D. Leonardo de Tocco, despoto di Romania e dell'Arta,
principe d'Achaya,
duca di Leucate e
conte della Cefalonia









Appendix 1. The Titular Emperors of Constantinople

@ Samples:

(Jan 1266) [3: tome 1; p.453; Doc.# XXI]
< Baldwin II of Courtenay (+1273), Emperor of Constantinople; Count of Namur [1237-1256] >
Nous Bauduins por la grace de Dieu, tres-feiaus emperes en Crist, de Dieu coronés, gouvernerres de Romanie, et tos tens accroissans

(Mar 1268) [3: tome 1; p.465; Doc.# XXV]
Nos Balduinus Dei gratia fidelissimus in Christo imperator à Deo coronatus, Romaniæ moderator, et semper Augustus

(Mar 1275) [3: tome 2; p.325; Doc.# IV]
< Philip of Courtenay (+1283), son of Baldwin II (+1273), Emperor of Constantinople >
Nos, Philippus, Dei gratiâ fidelissimus in Christo imperator, Romaniæque moderator, et semper Augustus

(Apr 1284, n.s.) [6: p.376; Doc.# 720]
Nous, Phelippes, par la grace de Dieu empereres de Romenie

(Feb 1304, n.s.) [3: tome 2; p.342; Doc.# XXI]
< Catherine of Courtenay (+1308), titular Empress of Constantinople; ~ 1302 Charles of France (+1325), Count of Valois, of Anjou, etc. >
Nous Challes fils dou roi de France,
cuens de Valois, d'Alençon, de Chartres et d'Anjo; et
nous Katerine por la grace de Dieu empereris de Constatinoble,
femme dou dit Challes, et contesse desdiz contées

(1312) [3: tome 2; p.357; Doc.# XXXIII]
< Catherine of Valois, titular Empress of Constantinople; ~ 1313 Philip of Anjou (+1332), Prince of Taranto; >
Je Katherine ains-née fille de noble homme et puissant mons. Charles fils du roi de France et comte de Valois, et
de bonne mémoire Katherine jadis empereris de Constantinoble, et femme dudit mons. le comte de Valois

(June 1320) [4: tome 3; p.72]
Philippus, eadem < Dei > gratia, Constantinopolitanus imperator Romeorum moderator,
princepsque Tarenti